اثرات استرس بر سیستم ایمنی کودکان

• دسته بندی: دانستنی های پزشکی/

---

وجود استرس در کودکان به صورت درازمدت باعث بروز مشکلات جسمی و روحی مختلفی می‌شود که گاهی غیرقابل جبران است. قبل از بروز این مشکلات، چند دقیقه وقت بگذارید و تا پایان این مقاله برای آگاهی از آسیب‌های حاصل از استرس بر کودکان همراه ما باشید. آگاهی از چگونگی فرایند تاثیر استرس بر کودکان به شما در اجرای راهکار درست مقابله‌ای کمک خواهد کرد.

اثرات استرس بر سیستم ایمنی کودکان

استرس واکنشی بدنی است که در کوتاه‌مدت می‌تواند مفید باشد و برای بقا و پیشرفت به بچه‌ها کمک کند، اما در بلندمدت است که عوارض استرس در کودکان ظاهر می‌شود.

آنچه در این مقاله می‌خوانیم:

1. استرس چیست؟
2. استرس چگونه بر سیستم ایمنی بدن کودک تاثیر دارد؟ 
3. عوامل بروز استری بر کودکان
4. علائم استرس در کودکان و نوجوانان
5. سخن پایانی

1. استرس چیست؟

استرس نتیجه واکنش‌های روی مغز یا بدن است که می‌تواند ناشی از یک رویداد یا فعالیت باشد که شما را عصبی یا نگران می‌کند. اضطراب همان نگرانی، ترس و دلهره است. در واقع اضطراب می‌تواند واکنشی در برابر استرس باشد، اما ممکن است در افرادی که استرس هم ندارند رخ دهد. اضطراب و استرس علائم جسمی و روحی ایجاد می‌کند.

2. استرس چگونه بر سیستم ایمنی بدن کودک تاثیر دارد؟ 

با بروز رویدادهایی که توانایی مقابله و کنار آمدن با آن وجود ندارد دچار استرس در سطح وسیعی می‌شویم و در چنین شرایطی بدن هورمون استرس یا همان کورتیزول (CORTISOl) ترشح می‌کند، ترشح مقطعی کورتیزول یکی از کارکرد های طبیعی بدن انسان‌ها است که مزایای چون کاهش التهاب و کم کردن استرس را دارد اما اگر در طولانی مدت قرار بر ترشح کورتیزول باشد بدن به ترشح آن وابسته می‌شود و تاثیر معکوس دارد و در بیشتر مواقع به استرس بیشتر دامن می‌زند.

استرس عامل 90 درصد از بیماری‌ها و اختلالات همانند سرطان و … می‌باشد که با کاهش تعداد  سلول‌های سفید و نگهبانان بدن بخصوص همان هایی که سلول های سرطانی را از بین می‌برند باعث بالا رفتن میزان این تومورها در بدن و افزایش عفونت در بدن می‌شود یکی دیگر از اثرات استرس بر بدن کاهش سطح لنفوسیتا است هرچه سطح لنفوسیتا در بدن ما کاهش پیدا کند بدن در مقابل ویروس، سرماخوردگی و تبخال ها و … ضعیف تر می شود.

استرس در سطح وسیع بطور صد در صد کودک را دچار اضطراب و افسردگی شدید می‌کند، التهابات و اختلالات ناشی از استرس باعث کم شدن ایمنی بدن می‌شود و در طولانی مدت بدن بقدری ضعیف می‌شود که با کوچکترین بیماری درگیر می‌شود.

اما استرس به غیر از تاثیر مستقیم یکسری تاثیرات غیر مستقیم دارد که شامل : بروز رفتارهای ناسالم، استعمال دخانیات، مصرف نوشیدنی های الکلی، کاهش فعالیت های ورزشی و تغذیه ی ناسالم و … می شود که این عوامل خود باعث پایین آمدن سیستم ایمنی بدن هستند.

3. عوامل بروز استری بر کودکان

1) استرس ناشی از مدرسه

کودکان از شش یا هفت سالگی به بعد بیشتر ساعات روز خود را در مدرسه می گذارنند. مدرسه رفتن می تواند برای کودک استرس و اضطراب زیادی را داشته باشد. کودکان کلاس اولی به دلیل اضطراب جدایی از والدین ممکن است از مدرسه رفتن امتناع کنند. امتحانات، رقابت های تحصیلی، فعالیت ها و قرار گرفتن در یک محیط اجتماعی در مدرسه، قلدری دیگر بچه ها، تغییر مدرسه و جابجایی و … می تواند از علل ایجاد استرس و اضطراب در کودک باشد. همچنین قرار گرفتن در گروه های دوستانه و یا طرد شدن از جمع همکلاسی ها می تواند کودک را مضطرب و نگران کند.

2) استرس ناشی از مسائل خانوادگی

مهم ترین الگو برای کودکان، خانواده است. کودکان برای راهنمایی و حمایت به والدین خود نگاه می کنند. استرس و اضطراب در کودکان می تواند ناشی از مشکلاتی در خانه باشد. مثلا دعوا و یا جدایی همسر، مسائل اقتصادی، تنبیه های بدنی، زندگی در یک خانه یا محله ناامن، برخورد با اختلالات روانی در والدین یا سایر اعضای خانواده و … همگی می تواند دلایلی برای ایجاد استرس و اضطراب در کودک باشد. اگر در خانواده شما مشکلات بسیاری وجود دارد و دائم درگیری و کشمکش بین اعضای خانواده برقرار است، بهتر است به مشاوره خانواده مراجعه کرده و مشکلات خانوادگی خود را حل کنید.

3) استرس و اضطراب ناشی از رسانه ها

یکی از رایج ترین عوامل بروز اضطراب در کودکان رسانه است. بسیار رایج است که کودکان در مورد مشکلات و مسائلی که در تلوزیون می بینند، مانند اخبار بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله، حملات تروریستی و همه گیری یک بیماری و … مضطرب شوند. کودکان کوچک حتی ممکن است نسبت به خشونت شدید و یا صحنه های جنگ و دعوا در فیلم ها نیز واکنش نشان دهند. این صحنه ها می تواند باعث ایجاد اضطراب های غیر طبیعی در کودک شود. ترس از تاریکی یا هیولاهای ترسناک و خیال بافی کودکان از جمله نتایج تماشای فیلم هایی است که متناسب با سن کودک نیست.

4) استرس و اضطراب ناشی از تغییرات بدن

کودکان هنگامی که نزدیک به سن بلوغ می شوند، تغییرات ظاهری را تجربه می کنند. این تغییرات در بدن کودک می تواند باعث ایجاد اضطراب و استرس کودک شود. والدین باید توجه داشته باشند که به محض بروز استرس و اضطراب کودک در سنین بالاتر، با او در رابطه با طبیعی بودن این تغییرات صحبت کنند.

5) عدم خواب کافی

اکثر کودکان، امروزه به خاطر استفاده بیش از حد از موبایل و تبلت و ...... استراحت و خواب کافی ندارند. 

6) عدم تغذیه خوب

اکثر کودکان از انواع اسنک‌ها به جای غذای اصلی استفاده می‌کنند. این جایگزین‌ها برای کودک مشلات زیادی از جمله افزایش وزن و عدم تامین نیازهای بدن و ...... را در پی دارد. به همین علت نخوردن غذای خوب و عدم رعایت وعده‌های غذایی، می‌تواند از علل استرس در کودکان باشد.

7) استرس والدین

والدین ممکن است به علت مشغله‌های کاری و مالی نیز دچار استرس شوند. زمانیکه کودک این استرس را در رفتارهای والدین خود ببیند بر روی آن نیز ثاتیر می‌گذارد و علاوه بر استرس، احساس ناتوانایی نیز می‌کنند. زیرا ممکن است کودک بخواهد به والدینش کمک کند. اما هنگامی که ببیند توتنایی انجام آن را ندارد، باعث ایجاد احساس ضعف و سردرگمی در او می‌شود.

4. علائم استرس در کودکان و نوجوانان

1) زودرنجی و خشم

 کودکان و نوجوانان قادر نیستند مثل بزرگ‌سالان احساسات خود را در قالب کلمات بیان کنند و بیشتر اوقات با بدخلقی و عصبانیت استرس خود را بروز می‌دهند. کودکان و نوجوانان پراسترس، زودتر از کوره در می‌روند و بیشتر نزاع می‌کنند.

2) تغییرات در رفتار

 نوجوانی که همواره با دقت به سخنان والدین خود گوش می‌داد اما اکنون بی‌قرار است و تمرکز ندارد و یا نوجوان پر جنب‌وجوشی که دیگر تمایلی به خروج از خانه ندارد. احتمالاً دچار استرس است. این نوع تغییرات ناگهانی نشانه‌هایی از بالا بودن استرس است.

3) اختلالات خواب

 مشکلات خواب ناشی از استرس باعث پدیدار شدن احساس خستگی، کم‌حوصلگی، زیاد خوابیدن و یا دیر به خواب رفتن می‌شود.

4) بی‌توجهی به مسئولیت‌های روتین

 بی‌میلی در انجام تکالیف مدرسه، فراموش‌کاری و به تأخیر انداختن کارها ممکن است از نشانه‌های استرس باشند.

5) تغییرات تغذیه‌ای

 پرخوری و یا کم‌اشتهایی گاهی از علائم استرس هستند.

6) علائم فیزیکی

اغلب استرس با علائم فیزیکی مثل سردرد و شکم‌درد ظاهر می‌شود.

5. سخن پایانی

استرس در کودکان یک موضوع جدی است که نیازمند توجه و مداخله والدین، مراقبان و متخصصان مراقبت های بهداشتی است. می تواند بر سلامت عاطفی و جسمی کودک و همچنین عملکرد تحصیلی و اجتماعی آنها تأثیر منفی بگذارد. شناسایی علل استرس در کودکان و اجرای مکانیسم های مقابله ای مناسب می تواند به کاهش اثرات مضر استرس کمک کند.