نقش زمان کلیدی در تشخیص و درمان سرطان

• دسته بندی: دانستنی های پزشکی/

---

سرطان از جمله بیماری های شایع است که تا کنون افراد زیادی را سرتاسر جهان درگیر خود نموده است. سرطان از آن دسته بیماری هایی است که از یک نقطه در بدن آغاز شده و در صورت تشخیص دیرهنگام، می تواند تمامی بدن فرد را درگیر نماید. اگر چه نام این بیماری، همواره وحشت و ترس زیادی را برای بیمار و خانواده وی به همراه دارد، اما خوشبختانه پیشرفت هایی که در راستای درمان سرطان در سال های اخیر رخ داده است، نقطه امیدی است برای غلبه بر آن.

نقش زمان کلیدی در تشخیص و درمان سرطان

آنچه در این مقاله می‌خوانیم:

1. سرطان چیست؟
2. سلول های سرطانی و سالم چه تفاوتی با هم دارند؟
3. چگونه سرطان پدید می‌آید؟
4. چه زمانی سرطان در بدن پخش می‌شود؟
5. چه روشهایی برای درمان سرطان وجود دارد؟
6. اهمیت تشخیص به موقع سرطان
7. سخن پایانی

1. سرطان چیست؟

سرطان نوعی بیماری است که در آن، برخی از سلول های بدن بدون توقف شروع به تقسیم شدن می کنند و به بافت های اطراف گسترش می یابند. سرطان می تواند از هر جای بدن انسان شروع شود که از تریلیون ها سلول ساخته شده است. در حالت نرمال، سلول های بدن رشد می کنند و تقسیم می شوند تا سلول های جدیدی را تشکیل دهند که بدن به آنها نیازمند است. هنگامی که سلول ها پیر می شوند یا آسیب می بینند، آنها می میرند و سلول های جدید جای آنها را می گیرند. هنگامی که سرطان بروز می کند، این روند در هم می شکند و سلول های پیر و آسیب دیده، در حالی که باید بمیرند، زنده می مانند. این سلول های اضافی می توانند بدون توقف تقسیم شوند و ممکن است منجر به تشکیل تومورها شوند.

بسیاری از سرطان ها تومورهای جامد را تشکیل می دهند که توده ای از بافت هستند. سرطان خون، مانند لوسمی ها، تومورهای جامد ایجاد نمی کنند. تومورهای سرطانی بدخیم هستند، به این معنی که می توانند به بافت های مجاور گسترش یافته یا حمله کنند. علاوه بر این، برخی از سلول های سرطانی می توانند از طریق خون یا سیستم لنفاوی به نقاط دوردست بدن سفر کرده و تومورهای جدیدی را به دور از تومور اصلی تشکیل دهند.

برخلاف تومورهای بدخیم، تومورهای خوش خیم به بافت های مجاور گسترش نمی یابند. با این حال، تومورهای خوش خیم در برخی موارد ممکن است بسیار بزرگ باشند و اگر برداشته شوند، معمولاً دوباره رشد نخواهند کرد. در حالی که تومورهای بدخیم ممکن است دوباره رشد کنند. 

2. سلول های سرطانی و سالم چه تفاوتی با هم دارند؟

سلول های سرطانی از جهاتی با سلول های سالم تفاوت دارند که به آنها اجازه می دهند از کنترل خارج شده و تهاجمی شوند. مهم ترین تفاوت سلول های سرطانی و سلول های سالم این است که سلول های سرطانی نسبت به سلول های سالم، کمتر تخصصی هستند. یعنی، در حالی که سلول های سالم به صورت نوع مشخصی از سلول ها با عملکرد و قابلیت خاص رشد می کنند، سلول های سرطانی اینچنین نیستند. این یکی از دلایلی است که سبب می شود سلول های سرطانی، برخلاف سلول های سالم، به تقسیم شدن بدون توقف ادامه دهند.

علاوه بر این، سلول های سرطانی سیگنال های مربوط به توقف تقسیم سلول ها یا مرگ برنامه ریزی شده سلول ها (آپوپتوز) را نادیده می گیرند. در حالی که بدن برای رهایی از شر سلول هایی که به آنها نیازی ندارد، نیاز به توجه به این سیگنال ها دارد.

سلول های سرطانی ممکن است بتوانند سلول های سالم، مولکول ها و رگ های خونی که یک تومور را احاطه کرده اند و به آن تغذیه می رسانند (ریزمحیط) را تحت تأثیر قرار دهند. اغلب سلول های سرطانی قادر به نادیده گرفتن سیستم ایمنی، شبکه ای از ارگان ها، بافت ها و سلول های مشخص که از بدن در برابر عفونت ها و سایر شرایط محافظت می کنند، هستند. اگر چه سیستم ایمنی به طور طبیعی سلول های غیرطبیعی یا آسیب دیده را از بدن حذف می نماید، برخی سلول های سرطانی خود را از سیستم ایمنی مخفی نگه می دارند. تومورها می توانند از سیستم ایمنی بدن برای زنده ماندن و رشد خود استفاده نمایند.

3. چگونه سرطان پدید می‌آید؟

سرطان یک بیماری ژنتیکی است، یعنی ناشی از تغییر ژن هایی است که عملکرد سلول ها، به خصوص نحوه رشد و تقسیم آنها را کنترل می نمایند. تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان می شوند، ممکن است از والدین به ما به ارث رسیده باشند. همچنین ممکن است در طول زندگی فرد، نتیجه خطاهایی باشد که منجر به تقسیم سلولی شده یا به علت آسیب دیدن DNA در اثر مواجهه با برخی عوامل محیطی باشد. عوامل محیطی که ممکن است منجر به سرطان شوند، شامل مواردی مانند مواد شیمیایی موجود در تنباکو و یا اشعه های ماوراء بنفش خورشید می شود.

سرطان هر فرد ترکیب خاصی از تغییرات ژنتیکی است. با رشد سرطان، تغییرات دیگری نیز رخ خواهند داد. حتی در یک تومور مشابه، سلول های مختلف ممکن است تغییرات ژنتیکی متفاوتی داشته باشند. به طور کلی، سلول های سرطانی در مقایسه با سلول های طبیعی، تغییرات ژنتیکی بیشتری مانند جهش در DNA دارند. برخی از این تغییرات ممکن است نتیجه سرطان باشند، نه علت سرطان.

4. چه زمانی سرطان در بدن پخش می‌شود؟

در صورتی که سرطان از نقطه ای که شروع شده به نقاط دیگر بدن پخش شود، سرطان متاستاتیک نامیده می شود. فرآیندی که منجر به پخش سلول های سرطانی به دیگر بخش های بدن می شود، متاستاز نامیده می شود. سلول های سرطانی متاستاتیک در زیر میکروسکوپ، همانند سلول های اصلی سرطان هستند و هر دو دارای برخی خصوصیات مولکولی مانند تغییرات خاص کروموزوم هستند.

درمان ممکن است به طولانی تر شدن زندگی برخی از مبتلایان به سرطان متاستاتیک کمک کند. اگر چه، به طور کلی، هدف اصلی از درمان سرطان متاستاتیک کنترل رشد سرطان یا تسکین علائم ناشی از آن است. تومورهای متاستاتیک می توانند صدمات شدیدی به نحوه عملکرد بدن وارد کنند و بیشتر افرادی که بر اثر سرطان می میرند، سرطان متاستاتیک علت مرگ آنهاست.

5. چه روشهایی برای درمان سرطان وجود دارد؟

درمان سرطان بستگی به نوع و مرحله آن دارد. روش های درمانی سرطان به منظور بهبود وضعیت سرطان یا متوقف کردن پیشرفت آن انجام می پذیرد. بسته به وضعیت خاص بیمار، ممکن است یک روش درمانی یا ترکیبی از دو روش به منظور بهبودی وضعیت بیمار انجام شود. اگرچه بیماران ممکن است توالی درمانی یا پروتکل خاصی را برای سرطان خود دریافت نمایند، اما اغلب درمان ها شامل موارد زیر هستند:

1. جراحی
2. رادیوتراپی
3. ایمونوتراپی
4. شیمی درمانی
5. هورمون درمانی

افراد ممکن است انواع مختلفی از این روش ها را انجام دهند. در برخی موارد با انجام جراحی، توده سرطانی به طور کامل از بدن خارج می شود. بیماران سرطانی که با جراحی و برداشتن توده سرطانی معالجه نمی شوند، بایستی ترکیبی از درمان ها را بسته به نوع و مرحله سرطان دریافت نمایند. ممکن است یک سری روش های تسکین دهنده نیز برای کاهش علائم و درد انجام شود که منجر به درمان نمی شود و تنها کیفیت زندگی فرد را ارتقا می بخشد.

6. اهمیت تشخیص به موقع سرطان

یکی از توصیه های جدی به عموم مردم به خصوص افرادی که سابقه بروز سرطان در اقوام خود دارند، غربالگری است. غربالگری به تشخیص سرطان در مراحل اولیه ای که هنوز علائمی از خود بروز نداده است کمک می کند و تشخیص به موقع سرطان در صورت وجود، با اقدامات درمانی مناسب مانع از نفوذ به بخش های دیگر بدن می شود. این مسئله موفقیت روند درمان را به حد زیادی افزایش می دهد.

7. سخن پایانی

سرطان می تواند در هر بخشی از بدن شروع به رشد کند و در صورت عدم اقدام به درمان پیشرفت کرده و به سایر قسمت های بدن نیز سرایت کند.