چه ویتامین هایی باعث کلاژن سازی پوست می‌شود

• دسته بندی: دانستنی های پزشکی/ زیبایی/

---

کلاژن سازی با ویتامین به پوست خاصیت ارتجاعی می‌دهد و با حفظ آب بافت پوستی مانع از خشکی و چین و چروک می‌شود. این پروتئین در درم یا لایه میانی پوست به تشکیل یک شبکه فیبری از سلول‌ها به نام فیبروبلاست کمک می‌کند که سلول‌های جدید روی آن رشد می‌کنند. این عمل باعث جوان‌سازی پوست می‌شود. کلاژن همچنین در تعویض و ترمیم سلول‌های مرده پوست نیز نقش دارد. همه انواع کلاژن ابتدا به شکل پروکلاژن ساخته می‌شوند. به این ترتیب که دو آمینواسید پرولین و گلایسین به کمک ویتامین C با یکدیگر ترکیب می‌شوند و پروکلاژن را می‌سازند.

ویتامین های باعث کلاژن سازی پوست

آنچه در این مقاله می‌خوانیم:

1. کلاژن چیست و برای پوست چه می کند؟
2. تولید کلاژن به شکل طبیعی با ویتامین های کلاژن ساز
3. راهکارهایی برای افزایش سطح کلاژن در بدن
4. عوامل مؤثر در کاهش کلاژن پوست
5. سخن پایانی

1. کلاژن چیست و برای پوست چه می کند؟

فراوان‌ترین فرم پروتئین در بدن کلاژن نام دارد. این ماده در بافت ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها و… به وفور یافت می‌شود. اکثر افراد وقتی سخن از کلاژن به میان می‌آید، فواید این پروتئین را فقط برای پوست می‌دانند. در حالی که کلاژن انواع مختلفی دارد و به مصارف گوناگونی می‌رسد.

اگر بخواهیم در مورد تاثیر کلاژن در سلامت پوست سخن بگوییم باید گفت که با افزایش سن تولید کلاژن در بدن رو به کاهش می‌رود. نتیجه کاهش کلاژن بروز علائم پیری در پوست است. چین و چروک و افتادگی پوست از نشانه‌های کاهش سطح کلاژن در بدن است. در سنین جوانی وقتی مقدار تولید کلاژن در سطح مناسب است، پوست نرم، سفت و شاداب است. کلاژن به پوست کمک می‌کند تا سلول‌های خود را دوباره ترمیم و بازسازی نماید. همچنین کلاژن به مرطوب نگه داشتن پوست نیز کمک می‌‎کند. به همین دلیل است که همواره روی سطوح مناسب کلاژن در بدن تاکید می‌شود و بسیاری از افراد به سمت مصرف بهترین قرص کلاژن یا کرم کلاژن ساز می‌‎روند.

2. تولید کلاژن به شکل طبیعی با ویتامین های کلاژن ساز

بدن انسان کلاژن را از ترکیب اسیدهای آمینه با یکدیگر می‌سازد. اسیدهای آمینه از طریق مصرف خوراکی‌های مختلف و مواد مغذی برای بدن تامین می‌شوند. در این میان بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز در ساخت کلاژن نقش دارند:

ویتامین C یک کلاژن ساز قوی

مراحل ساخت کلاژن در بدن نیازمند مقادیر مناسب ویتامین ث در رژیم غذایی است. تحقیقات نشان می‌دهد که سطوح مناسب ویتامین C در بدن DNA را تحریک کرده و سبب می‌شود که سطح کلاژن در حد مطلوب باقی بماند و ساخت کلاژن جدید کمک شود. به همین دلیل است که در اکثر مکمل‌های پوست از ویتامین سی استفاده می‌شود. همچنین ویتامین C اکثرا در ترکیبات کرم‌هایی که به تحریک ساخت کلاژن کمک می‌کنند، وجود دارد. اگر کمبود ویتامین سی نداشته باشید، قطعا پوستی بهتر و سالم تر خواهید داشت که در آن نشانه‌های پیری اندک خود را نشان می‌دهند.

منابع ویتامین C برای کلاژن سازی

ویتامین C را از جمله مهم‌ترین ویتامین های کلاژن ساز می‌توان دانست. این ویتامین محلول در آب بوده و بدن انسان قابلیت تولید آن را ندارد. بنابراین از طریق مصرف مواد غذایی یا خرید قرص ویتامین سی باید آن را برای بدن تامین کنیم. در مرکباتی همچون پرتقال، لیمو، گریپ فروت و همچنین در سبزیجاتی مثل بروکلی و میوه‌های خوش طعمی همچون توت فرنگی به وفور می‌توانید ویتامین ث را بیابید. ویتامین C نقش آنتی اکسیدانی فوق العاده قوی دارد. به این معنا که با عوامل بیماری زا مثل رادیکال های آزاد مبارزه می‌کند. به این ترتیب آنها قادر نخواهند بود سلول‌های پوستی را تخریب نمایند. ویتامین سی با آب رسانی مناسب به پوست و افزایش تولید کلاژن در بدن باعث پیشگیری از چین و چروک، مبارزه با لک‌های پوستی و روشن شدن پوست می‌شود.

مازاد ویتامین سی اغلب از بدن به راحتی دفع می‌شود. معمولا ویتامین ث در قالب قرص جوشان یا انواع دیگر مکمل ها هیج عارضه نامطلوبی را به بار نمی‌آورد. اگر می‌خواهید اندوخته کلاژن در بدن شما بالا باشد، ویتامین سی را فراموش نکنید.

زینک عاملی موثر در کلاژن سازی

می‌خواهید کلاژن سازی در بدنتان افزایش یابد، از منابع زینک استفاده کنید. زینک (روی) را نمی‌توانیم از جمله ویتامین های کلاژن ساز بدانیم زیرا در واقع یک ماده معدنی است. روی پروتئین‌های لازم برای سنتز کلاژن را فعال کرده و از تولید کلاژن پشتیبانی می‌کند. همچنین زینک کمک می‌کند تا در زمانی که نیاز به ترمیم زخم‌های پوستی وجود دارد، سلول‌ها کلاژن جدید تولید کرده و مراحل بهبودی تسریع شود.

برای اینکه ذخایر زینک در بدنتان زیاد شود از صدف، گوشت قرمز و سفید، حبوبات، مغزها و آجیل و غلات کامل می‌توانید استفاده کنید یا اینکه قرص زینک بخورید. زینک هم در بسیاری از کرم‌های ضد چروک و هم در بسیاری از مکمل‌های پوستی وجود دارد. لازم به ذکر است که زینک نیز خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و از سلول‌های پوستی در برابر هر نوع آسیب خارجی محافظت به عمل می‌آورد‌.

نقش ویتامین A در کلاژن سازی

در میان ویتامین های کلاژن ساز هیچ ویتامینی به اندازه ویتامین C موثر نیست اما نقش دیگر ویتامین‌ها را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. ویتامین A با تحریک فیبروبلاست‌ ها ساخت کلاژن و الاستین را در بدن تقویت می‌کند. در این حالت پوست سفت‌تر و جوان‌تر به نظر خواهد رسید. کمبود ویتامین A در بدن با کاهش سنتز کلاژن همراه بوده و سبب افزایش چین و چروک‌ها می‌شود. بروکلی، اسفناج، کدوتنبل، هویج، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای قرمز، روغن ماهی، شیر و تخم مرغ از بهترین منابع طبیعی جهت تامین ویتامین A به شمار می‌آیند.

ویتامین E و تولید کلاژن در پوست

ویتامین E جریان خون را در پوست و مو تحریک کرده و تولید ساخت کلاژن را افزایش می‌دهد. این ویتامین با خاصیت آنتی اکسیدانی خود به عنوان یک ضد چروک طبیعی کاملا شناخته شده است. ویتامین ای محلول در چربی بوده و برای داشتن یک پوست نرم و شفاف به مقادیر مناسب از آن نیاز دارید. خاصیت مرطوب‌کنندگی و آنتی اکسیدانی این ویتامین سبب می‌شود، در جوان سازی پوست موثر واقع شده و چین و چروک‌های پوستی را کاهش دهد.

3. راهکارهایی برای افزایش سطح کلاژن در بدن

1) هیالورونیک اسید

اسید هیالورونیک یک ترکیب مهم برای کلاژن در پوست است. این ترکیب در خوراکی‌های غنی از آمینو اسیدها مثل حبوبات، سبزیجات ریشه‌دار و سویا یافت می‌شود. افزایش اسید هیالورونیک در پوست به طور طبیعی سطوح کلاژن را بالا می‌برد.

2) افزایش مصرف آنتی اکسیدان ها

آنتی اکسیدان‌ها موادی هستند که از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌هایی هستند که سلول‌های بدن را تخریب می‌کنند. دقت کنید که همه آنتی اکسیدان‌ها به ساخت کلاژن کمک نمی‌کنند اما در حفظ کلاژن بدن و بهبود عملکرد آن موثر هستند. آنتی اکسیدان‌ها انواع مختلفی دارند و به روش‌های گوناگون در جوان سازی پوست اثرگذارند. میوه‌ها و خوراکی‌های غنی از آنتی اکسیدان عبارتند از: بلوبری، چای سبز، عصاره شیرین بیان، عصاره انار، عصاره قهوه، دارچین، ریحان و…

رتینول نیز یکی از انواع آنتی اکسیدان است که تولید کلاژن در پوست را افزایش می دهد. این ماده فعالیت آنزیم‌هایی را که سبب تخریب کلاژن می‌شوند، مسدود کرده و از بروز چین و چروک ‌ممانعت به عمل می‌آورد.

3) پیشگیری از عوامل محیطی مخرب پوست

سلول‌های پوستی به طور مداوم در حال ساخت و تخریب هستند. برخی از عوامل مخرب خارجی مثل اشعه مضر خورشید و آلودگی‌های محیطی سبب آسیب به پوست شده و در نتیجه زمان بیشتری به ترمیم سلول‌ها باید اختصاص یابد. در این صورت کلاژن بیشتری باید مورد مصرف قرار گیرد و سطح این پروتئین در پوست کاهش می‌یابد. برای جلوگیری از تخریب پوست به هنگام قرارگیری در معرض نور خورشید باید از کرم ضد آفتاب استفاده کرد و از هوای آلوده دور ماند. همچنین سیگار کشیدن نیز در تخریب کلاژن پوست تاثیر دارد. اگر هنوز  در گروه افراد سیگاری هستید، بهتر است هرچه زودتر آن را کنار گذاشته و در جوان سازی پوست خود گامی موثر بردارید.

4. عوامل مؤثر در کاهش کلاژن پوست

عدم استفاده از ویتامین‌های کلاژن ساز به مرور باعث کاهش این پروتئین در بدن می‌شود. عوامل دیگری نیز وجود دارد که به این فرایند سرعت می‌بخشد. فاکتورهایی که در کاهش و یا از بین رفتن کلاژن پوست نقش دارند عبارت‌اند از:

1) افزایش سن 

هرچه سن بالاتر می‌رود بدن کلاژن کم‌تر و با کیفیت پایین‌تری تولید می‌کند که باعث کم شدن استحکام و انعطاف‌پذیری پوست می‌شود. سرعت این فرآیند نیز بستگی به ژنتیک فرد دارد.

2) عوامل محیطی 

مثل قرار گرفتن در معرض اشعه‌های UV و هوای آلوده که سرعت پیری پوست را افزایش می‌دهند.

3) رژیم غذایی غلط

استفاده زیادی از شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند آرد سفید باعث کاهش کلاژن بدن می‌شود. چرا که در توانایی کلاژن در ترمیم خود تداخل ایجاد می‌کنند.

4) سبک زندگی نادرست

برای مثال کسانی که سیگار می‌کشند باعث تأخیر در ترمیم زخم‌های پوستی می‌شوند و سیگار یکی از عوامل ایجادکننده چین و چروک است. همه این عوامل هم چنین با تشکیل رادیکال‌های آزاد سرعت تجزیه کلاژن را افزایش می‌دهند. البته بعضی اختلالات خود ایمنی مانند بیماری لوپوس نیز کلاژن بدن را کاهش می‌دهند.

5. سخن پایانی

هیچ یک از ویتامین‌ها به اندازه ویتامین C نمی‌توانند در تحریک تولید کلاژن موثر واقع شوند. عوامل بسیار دیگری نیز در سنتز کلاژن نقش دارند و به سلامت و زیبایی پوست کمک می‌کنند. کاهش کلاژن می‌تواند سبب پیری پوست و افزایش چین و چروک شود. در چنین شرایطی می‌بایست از طریق روش‌های پیشرفته‌تر جوان‌سازی تولید کلاژن را تحریک کرد و زیبایی را به پوست خود باز گرداند.