مهم‌ترین علائم بالینی و آزمایشی کبد چرب

• دسته بندی: دانستنی های پزشکی/ اخبار/

---

کبد چرب یکی از مشکلات رایج در سیستم گوارشی انسان است که در آن چربی به طور غیر طبیعی در کبد تجمع پیدا می‌کند. این حالت می‌تواند به دلیل رژیم غذایی نادرست، مصرف الکل، اضافه وزن، دیابت نوع دو و یا برخی بیماری‌های دیگر ایجاد شود. کبد چرب در مراحل ابتدایی معمولاً بدون علائم خاصی است، اما در صورت عدم درمان، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند سیروز کبدی یا نارسایی کبدی منجر شود. در نهایت، پیشگیری و روش‌های مدیریت این بیماری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

مهم‌ترین علائم بالینی و آزمایشی کبد چرب

انواع گرید کبد چرب را بشناسید

گریدهای کبد چرب شامل موارد زیر می باشد:

1. کبد چرب ساده(گرید 1): در این مرحله چربی‌‌های اضافی در کبد تجمع یافته اما در صورت جلوگیری از پیشرفت آن، بی‌خطر خواهد بود.
2. استئو هپاتیت(گرید 2): در بررسی کبد در این مرحله، تجمع چربی و وجود التهاب مشاهده می‌شود.
3. فیبروز کبدی(گرید 3): در این مرحله، در راستای تجمع بیش‌از حد چربی و التهابات شدید، در کبد زخم‌هایی ایجاد می‌شود. به این زخم‌ها، اسکار کبدی می‌گویند.
4. سیروز کبدی(گرید 4): در این مرحله از بیماری، به‌ علت گسترش زیاد زخم‌ها و ایجاد نارسایی کبدی، زندگی فرد با خطرات زیادی روبه‌رو می‌شود.

مهم‌ترین علائم خطرناک کبد چرب

بیماری کبد چرب با خطرات و و علائم بسیاری همراه است که در ادامه آمده است:

• کاهش اشتها  
• خارش پوست  
• ضعف عضلانی  
• تیره شدن ادرار  
• خستگی مفرط  
• تورم شکم (آسیت)  
• تورم پاها و مچ‌ها  
• قرمزی کف دست‌ها  
• زردی پوست و چشم‌ها  
• کاهش وزن غیرمنتظره  
• خونریزی یا کبودی آسان  
• مدفوع روشن یا خاکستری  
• حالت تهوع یا استفراغ مکرر
• درد یا ناراحتی در ناحیه بالای راست شکم  
• مشکلات تمرکز یا حافظه (انسفالوپاتی کبدی)

علائم کبد چرب در زنان

بیماری کبد چرب در مراحل اولیه اغلب علامتی نداشته و بدون نشانه است و بصورت اتفاقی در آزمایشات غربالگری توسط پزشک تشخیص داده می‌شود؛ با این وجود درصورتی که پیشرفت کرده و تبدیل به سیروز کبدی شود، می‌تواند منجر به بروز هر یک از علائم زیر شود:

• درد شکمی
• کاهش وزن
• کاهش اشتها
• تیره شدن ادرار
• روشن شدن مدفوع
• خستگی و بی‌اشتهایی

علائم کبد چرب در مردان

علائم کبد چرب در مردان نسبت به زنان کمی تفاوت داشته و در برخی از موارد با یکدیگر مشابه هستند که در ادامه سعی داریم تعدادی از نشانه های کبد چرب در آقایان را شرح دهیم:

• ورم پاها
• حالت تهوع
• زردی پوست
• خارش پوست
• آشفتگی ذهنی
• ادرار با تیره رنگ
• زردی رنگ چشم
• بزرگ شدن سینه
• کاهش شدید اشتها
• درد شدید در ناحیه شکم
• خونریزی یا کبودی در اندام‌ها
• کاهش وزن شدید و بدون علت
• احساس خستگی و ضعف شدید
• تجمع مایع در شکم و بزرگ شدن آن

آشنایی با علائم بالینی کبد چرب

علائم بالینی کبد چرب شامل موارد زیر خواهد بود:

• خستگی و ضعف عمومی

احساس بی‌حالی و کمبود انرژی

• درد یا ناراحتی شکمی

به‌ویژه در قسمت بالای راست شکم

• کاهش اشتها

تمایل کمتر به غذا خوردن

• کاهش وزن غیرمنتظره

بدون دلیل مشخص

• زردی (یرقان)

زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها

• تورم شکم (آسیت)

جمع مایعات در ناحیه شکم

• تیره شدن ادرار

ادرار با رنگ غیرعادی و تیره

• مدفوع روشن یا چرب

نشان‌دهنده اختلال در جذب چربی

• خارش پوست

ناشی از تجمع سموم در بدن  

• کبودی آسان یا خونریزی غیرطبیعی

به دلیل کاهش پروتئین‌های کبدی

• التهاب و قرمزی کف دست‌ها

پالمر اریتم

• مشکلات تمرکز و حافظه

ناشی از اختلال عملکرد کبد  

• بزرگ شدن کبد یا طحال

احساس سنگینی یا فشار در شکم

• عفونت‌های مکرر

به دلیل ضعف سیستم ایمنی

• افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون

تشخیص اولیه توسط پزشک 

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله رسمتیروم Resmetirom اولین دارو با تاییدیه FDA برای درمان کبد چرب را نیز مطالعه نمایید.

آزمایشات پیشرفته برای تشخیص کبد چرب کدامند؟

آزمایشات پیشرفته می توانند با دقت بیشتری در تشخیص کبد چرب و ارزیابی چربی کبد به ما کمک کنند. مهم ترین آزمایشات پیشرفته به شرح زیر است:

• آزمایشات ژنتیکی

برخی آزمایشات ژنتیکی می توانند به تعیین عوامل ژنتیکی مرتبط با چربی کبد کمک کنند و در تشخیص کبد چرب در افراد موثر باشند.

• آزمایش لیوره سیومتری(Liver Biopsy)

در این آزمایش برای تشخیص بهتر کبد چرب، نمونه ای از بافت کبد را برای تحلیل با میکروسکوپ جمع آوری می کنند و میزان تغییرات فیبروتیک کبد(Fibrosis) را ارزیابی می کنند. این آزمایش یک معیار دقیق و جامع برای تشخیص کبد چرب و اندازه گیری میزان چربی آن است.

علامت اختصاری کبد چرب در آزمایش چگونه است؟

علامت اختصاری کبد چرب در آزمایش چیست؟ معمولاً در برگه های آزمایش کبد چندین پارامتر برای تفسیر نتایج نوشته می شود که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

• ALP (آلکالین فسفاتاز)

این آنزیم اغلب در سلول های بافت کبد و استخوان وجود دارد. افزایش سطح آلکالین فسفاتاز در خون می تواند نشان دهنده انسداد مجاری صفراوی باشد، به این علت که در سلول های پوشاننده مجاری مقدار زیادی آلکالین فسفاتاز وجود دارد.

در بارداری ممکن است سطح این آنزیم افزایش یابد و همچنین خوردن یک وعده غذایی دارای چربی زیاد می‌تواند سطح آلکالین فسفاتاز را در خون به مدت چندین ساعت افزایش دهد. از سوی دیگر، مصرف برخی داروها همچون آنتی بیوتیک ها می توانند در افزایش این آنزیم تأثیرگذار باشند.

• AST (آسپارتات ترانس آمیناز)

AST آنزیمی است که به متابولیسم اسیدهای آمینه کمک می کند. در برخی از بیماری های کبدی و عضلانی میزان این آنزیم در خون افزایش می یابد و هنگامی که بیماری کبد به دلیل مصرف الکل باشد AST افزایش می‌یابد. شایان به ذکر است که سطح بالای AST به طور معمول در هپاتیت حاد نیز مشاهده می‌گردد که اکثراً به دلیل عفونت ویروسی رخ می دهد.

• ALT (آلانین ترانس آمیناز)

آلانین ترانس آمیناز در آزمایش کبد برای غربالگری و نظارت بر عملکرد کبد کاربرد دارد. این آنزیم در سلول های کبدی در تبدیل پروتئین به انرژی تأثیرگذار می باشد. به طور معمول از این آنزیم مقدار کمی در خون وجود دارد و در زمانی که سلول های کبدی آسیب می بینند این آنزیم در خون آزاد می شود و مقدار آن افزایش می یابد.
میزان بالای این آنزیم در خون به معنی وجود التهاب در کبد می باشد که باید مورد بررسی قرار گیرد. لازم به ذکر است که در برخی از بیماری های کبدی و در مواقعی که مجاری صفراوی مسدود باشد ممکن است که سطح ALT در حالت طبیعی باشد.

برای درمان کبد چرب چه بخوریم؟  

کبد چرب یک بیماری قابل کنترل است که می‌توان با اصلاح سبک زندگی و رعایت تغذیه سالم، از پیشرفت آن جلوگیری کرد یا حتی آن را بهبود بخشید. در اینجا چند گروه غذایی مفید برای بهبود کبد چرب معرفی شده‌اند:  

• سبزیجات برگ سبز

سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم‌پیچ، کلم بروکلی و کاهو می‌توانند به کاهش ذخیره چربی در کبد کمک کنند. این مواد غذایی سرشار از فیبر هستند و به سم‌زدایی کبد کمک می‌کنند.  

• اسیدهای چرب امگا3

ماهی‌های چرب مانند قزل‌آلا، سالمون و ساردین منابع غنی از امگا3 هستند که به کاهش چربی و التهاب کبد کمک می‌کنند. از سوی دیگر، روغن زیتون و گردو گزینه‌های مناسبی هستند.  

• نوشیدنی‌های مفید

چای سبز و دمنوش‌های گیاهی مانند دمنوش خارمریم و قاصدک می‌توانند به سم‌زدایی کبد کمک کرده و التهاب را کاهش دهند.  

• غلات کامل

غلات کامل مانند برنج قهوه‌ایی، جو دوسر و نان‌های تهیه شده از آرد سبوس‌دار به کاهش چربی کبد و بهبود حساسیت به انسولین کمک بسزایی می‌کنند.  

• مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان

میوه‌هایی مانند پرتقال، توت‌فرنگی، زغال‌اخته و لیموترش حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که از آسیب به سلول‌های کبد جلوگیری نموده و عملکرد آن را بهبود می‌بخشند.  

• گیاهان و ادویه‌ها

زنجبیل، زردچوبه و سیر به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خود به عملکرد بهتر کبد و کاهش التهاب کمک می‌کنند.  

• پروتئین‌های گیاهی

منابع پروتئین گیاهی مانند عدس، لوبیا و نخود جایگزین مناسبی برای گوشت‌های پرچرب هستند و می‌توانند در کاهش چربی کبد مؤثر باشند.  

سخن پایانی

در آخر، کبد چرب یک بیماری قابل پیشگیری و مدیریت است که نیاز به توجه ویژه به سبک زندگی سالم، فعالیت بدنی منظم، تغذیه مناسب و کنترل وزن دارد. با رعایت این اصول، می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری نموده و سلامت کبد را حفظ کرد. در صورتی که علائم یا مشکلاتی را مشاهده نمودید، مشورت با پزشک و انجام آزمایشات مناسب برای تشخیص به موقع ضروری است. توجه به سلامت کبد نه تنها به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند، بلکه خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها را نیز کاهش می‌دهد. همچنین قرص تین ویتال هلث اید را نیز ببینید.