موضوع مصرف داروهای کاهنده قند خون در دوران بارداری کاملا حساس و نیازمند بررسی تخصصی و پزشکی است؛ چرا که هر دارویی ممکن است اثراتی بر مادر یا جنین داشته باشد. در ادامه این مقاله از مجله دکتر روغنی، به بررسی داروهای کاهنده قند خون مجاز در دوران بارداری خواهیم پرداخت. اما این اطلاعات صرفا اطلاع‌رسانی است و جایگزین مشورت با پزشک متخصص زنان و غدد نیست.
در دوران حاملگی، هدف اصلی کنترل قند خون به‌گونه‌ای است که کمترین آسیب به جنین و مادر داشته باشد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بالا بودن قند مادر (چه در دیابت نوع 1، نوع 2 یا دیابت بارداری) با عوارضی چون بزرگ‌بودن جنین، زایمان سخت، مشکلات قلبی‌عروقی، نارس شدن جنین و … همراه خواهد بود.
دارویی که انتخاب می‌شود باید قابل تنظیم باشد، میزان عبور از جفت پایین داشته باشد و داده‌های ایمنی معقولی داشته باشد. بسیاری از راهبردها بر پایه انسولین به عنوان درمان اول هستند؛ چرا که انسولین از جفت عبور نمی‌کند و سابقه مصرف طولانی دارد.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته، نخست توصیه می‌شود که مادر پیش از بارداری قندخون خود را مدیریت کند، سبک زندگی سالم داشته باشد و سپس اگر لازم بود درمان دارویی شروع شود، آن هم فقط با مشورت متخصص.
مرکز تحقیقات غدد به‌روشنی انسولین را داروی انتخابی در دیابت بارداری معرفی می‌نماید. در صورتی که کنترل قند با رژیم غذایی و فعالیت بدنی کافی نباشد، انسولین باید مصرف شود. یکی از مزیت‌های انسولین این است که از جفت عبور چشمگیری ندارد؛ در نهایت برای جنین کم‌خطر‌تر در نظر گرفته می‌شود.
در مواقعی که مادران با مداخلات غیردارویی یعنی رژیم و ورزش به هدف درمانی نرسیده‌اند، می‌توان از متفورمین به‌ویژه در موارد خفیف در نیمه دوم بارداری استفاده نمود.
پس از هفته‌ٔ 24 بارداری و در کسانی که قند ناشتا کمتر از حدود 110 میلی‌گرم در دسی‌لیتر دارند، می‌توان از متفورمین استفاده کرد.» البته، نتایج مطالعات حاکی از آن است که بخشی از بیمارانی که با متفورمین درمان می‌شوند، به انسولین نیز نیاز پیدا می‌کنند ( ~30%).
براساس مقایسه تاثیر متفورمین و انسولین در دیابت حاملگی، تفاوت معنی‌داری بین کنترل قند یا عوارض نوزادی دیده نشده است. دوز خاصی برای متفورمین برای دیابت بارداری باید رعایت شود؛ دوز تا 2.5 گرم در روز (در تقسیم چند دوز) توصیه شده‌اند، البته با تیتراسیون تدریجی به علت عوارض گوارشی.
استفاده از گلی‌بِن‌کلامید باید به عنوان آخرین گزینه دارویی خوراکی در نظر گرفته شود. علت آن نگرانی از هیپوگلیسمی نوزاد پس از تولد و ریسک ماکروزومی (وزن زیاد نوزاد) است. بنابراین، گلی‌بن‌کلامید گزینهٔ خط دوم / سوم است و همواره اولویت با انسولین و در موارد معین با متفورمین است.
|
نام دارو |
اولویت استفاده |
مزایا |
|
انسولین |
اولین انتخاب |
ایمن برای جنین، عدم عبور از جفت |
|
متفورمین |
گزینه دوم (در موارد منتخب) |
خوراکی، کاهش وزن اضافی مادر، کاهش مقاومت به انسولین |
|
گلی‌بن‌کلامید (Glyburide) |
گزینه سوم / خط آخر خوراکی |
خوراکی، تأثیر مناسب بر قند خون |
داروهایی مانند اینوگلُفلوژین (SGLT2 inhibitors)، آگونیست گیرنده GLP‑1 (GLP-1 receptor agonists) و برخی داروهای خط دوم دیابت، نباید در دوران بارداری مصرف شوند؛ چرا که اطلاعات کافی برای مصرف در بارداری ندارند.
مطالعه‌ای بزرگ در 6 کشور اروپایی و آمریکای شمالی نشان داد که خطر عمده‌تر (مثلا ناهنجاری‌های مادرزادی) پس از مواجهه با این داروها در سه‌ماهه اول به طور معنی‌دار بیشتر نبود، اما تاکید شده که نتیجه‌گیری قطعی نیست. به‌عنوان مثال، بسیاری از راهنماها توصیه می‌کنند که پیش از بارداری یا با شروع بارداری، داروهای جدیدتر دیابت متوقف یا با انسولین جایگزین شوند.
همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله نوروپاتی دیابت چیست و راهکارهای پیشگیری و درمان آن را نیز مطالعه نمایید.
اگر داروی خوراکی انتخاب شود، لازم است با احتیاط، اطلاع مادر و تیم پزشکی و با کنترل دقیق انجام گیرد. هر زمان که دارویی مصرف شود، لازم است کنترل دقیق برای مادر (قند، هیپوگلیسمی، عوارض) و جنین (رشد، میزان قند خون نوزاد، عوارض نوزادی) انجام شود. تغییر داروها یا افزایش دوز در بارداری به‌خاطر تغییرات فیزیولوژیک (مثلا مقاومت به انسولین بیشتر، تغییر حجم خون و…) معمول است.
در نهایت، همانطور که گفته شد، انسولین همچنان درمان اول برای دیابت در بارداری محسوب می‌شود (تا حد امکان). متفورمین می‌تواند گزینه مجازی باشد، اما نه در تمام موارد و نه برای همه. سایر داروهای خوراکی باید با احتیاط و تنها زیر نظر پزشک متخصص مصرف شوند. شایان به ذکر است که مادران باردار یا در حین برنامه‌ریزی بچه‌دار شدن که دیابت دارند، باید حتما با پزشک خود مشورت نمایند و تحت نظر منظم قرار گیرند. برای مشاهده قیمت و خرید نیترووکس مکس ماسل کلیک کنید.
انسولین ایمن‌‌ترین دارو برای کنترل قند در دوران بارداری محسوب می‌شود و مطالعات طولانی‌مدت آن را تایید کرده‌اند؛ چرا که از جفت عبور نمی‌کند و روی جنین اثر مستقیم ندارد.
زمانی که رژیم غذایی، ورزش و تغییر سبک زندگی قادر به کنترل سطح قند خون نباشند، پزشک شروع دارو را توصیه می‌کند تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.
بله، بسیاری از زنان با اصلاح تغذیه، ورزش منظم و کنترل دقیق قند خون می‌توانند بدون دارو قند خود را در محدوده سالم نگه دارند و از عوارض جلوگیری کنند.
انسولین معمولاً قبل از وعده‌های غذایی یا طبق برنامه‌ای که پزشک تعیین می‌کند تزریق می‌شود تا قند خون پس از غذا به سطح طبیعی برسد و نوسان نکند.
مصرف گلی‌بن‌کلامید در بارداری اغلب توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط خاص و تحت نظر پزشک؛ چرا که احتمال عبور دارو از جفت و اثر روی جنین وجود دارد.
مصرف گلی‌بن‌کلامید در بارداری به طور معمول توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط خاص و تحت نظر پزشک، زیرا احتمال عبور دارو از جفت و تأثیر روی جنین وجود دارد.
منبع: pmc.ncbi.nlm.nih.gov
0 دیدگاه